Pernahkah anda melihat air mendidih di dalam periuk? Air yang direbus melewati takat didihnya akan bertukar menjadi wap. Sekiranya kita meletakkan penutup pada kuali, wap akan terperangkap dan terkondensasi kembali ke dalam air. Keadaan apabila bilangan molekul yang meninggalkan cecair sama dengan jumlah wap yang kembali ke cecair disebut keadaan keseimbangan. Ringkasnya, keadaan keseimbangan diperoleh apabila kadar penyejatan sama dengan kadar pemeluwapan. Lalu, apa yang dimaksudkan dengan keseimbangan kimia?
Keseimbangan kimia merujuk kepada keadaan di mana kepekatan reaktan dan produk tidak berubah dari masa ke masa. Keadaan ini boleh dibalikkan, iaitu, ia boleh bertindak balas kembali untuk membentuk reaktan. Ini boleh berlaku apabila kadar tindak balas ke depan sama dengan kadar tindak balas terbalik.
Keseimbangan kimia diperoleh dalam proses kimia, contohnya ialah tindak balas antara hidrogen dan yodium. Apa ciri dan jenisnya? Mari kita bincangkannya dalam artikel berikut.
Ciri-ciri
Terdapat beberapa ciri keseimbangan kimia. Pertama, kepekatan setiap reaktan dan produk menjadi malar pada titik keseimbangan. Kedua, dinamik. Maksudnya, keseimbangan pada kadar tindak balas ke hadapan adalah sama dengan kadar tindak balas terbalik.
(Baca juga: Ketahui 5 Undang-undang Asas Kimia, Ada Apa?)
Ketiga, ia hanya boleh didapati dalam bekas tertutup. Keempat, pemangkin tidak mengubah keadaan keseimbangan, tetapi mengubah masa yang diperlukan untuk mencapai keseimbangan.
Ciri terakhir ialah keseimbangan kimia dapat dicapai dari dua arah.
Jenis-Jenis
Keseimbangan dapat dibahagikan kepada dua, iaitu keseimbangan statik dan keseimbangan dinamik.
Keseimbangan statik berlaku apabila semua daya yang bertindak pada suatu objek seimbang, iaitu tidak ada daya yang dihasilkan. Sementara itu, keseimbangan dinamik diperoleh apabila semua daya yang bertindak pada objek seimbang, tetapi objek itu sendiri bergerak.
Keseimbangan kimia itu sendiri tergolong dalam kategori dinamik kerana terdiri daripada tindak balas ke hadapan, ketika reaktan menghasilkan produk, dan reaksi terbalik, ketika produk menghasilkan reaktan. Selain itu, nisbah relatif setiap bahan kimia yang terlibat juga tidak berubah. Sama seperti keseimbangan kimia, keseimbangan dinamik hanya boleh berlaku dalam sistem tertutup pada suhu tetap.
Berdasarkan keadaan fizikal reaktan dan produknya, terdapat dua kumpulan keseimbangan, iaitu keseimbangan homogen dan keseimbangan heterogen.
Keseimbangan homogen berlaku apabila semua reaktan dan produk berada dalam fasa yang sama. Contohnya dapat dilihat pada reaksi di bawah.
Sebaliknya, keseimbangan heterogen berlaku apabila reaktan dan produk tidak berada dalam fasa yang sama. Contohnya dapat dilihat pada reaksi di bawah.
