Sebelum ini, kami telah membincangkan ciri-ciri puisi lama dan puisi baru. Secara umum, puisi lama terikat dengan pelbagai peraturan, seperti jumlah baris dan bait dan sajak. Sementara itu, puisi baru cenderung lebih bebas dan dikategorikan berdasarkan kandungannya sahaja.
Puisi lama terdiri dari syair, pantun, dan gurindam. Ketiga-tiganya mempunyai ciri tersendiri berdasarkan kandungan dan bentuknya. Seperti yang dibahas sebelumnya, puisi lama mempunyai peraturan mengenai stanza, baris, isi, dan sajak.
Setelah memahami ciri-ciri puisi, terutama puisi lama, kami akan mengemukakan contoh dari jenis puisi lama sehingga kami dapat membezakan ketiga-tiganya dengan lebih baik.
Puisi
Syair adalah salah satu jenis puisi lama yang terdiri dari 4 baris atau baris dalam setiap bait. Setiap baris ayat mempunyai 8 hingga 14 suku kata. Semua stanzas ayat itu puas dan mempunyai sajak aaaa. Berdasarkan isinya, puisi terbahagi kepada puisi keagamaan, puisi kiasan, puisi panji, puisi romantis, dan puisi sejarah. Salah satu puisi yang terkenal ialah puisi keagamaan oleh Hamzah Fansuri yang berjudul Syair Perahu. Berikut adalah petikan dari Boat Verse.
(Baca juga: Ketahui Karakteristik Puisi)
Inilah madah,
Tuliskan ayat dengan terlalu indah,
Memperbaiki cara bergerak,
Di situlah i'tikat sudah dibaiki
Wahai anak muda, kenalilah dirimu,
Ia adalah perahu imej badan anda,
Tidak kira berapa lama anda hidup,
Keheningan anda akan kekal di akhirat.
Hai muda yang bijak,
Hasilkan stereng dengan garis panduan,
Adakah alat perahu anda juga,
Itulah cara memperbaiki manusia.
Kuatkan juga kapal anda,
Menghasilkan bekalan air dan kayu,
Dayung dayung diletakkan di sana,
Sehingga kepantasan kapal anda.
Pantun
Salah satu puisi lama yang paling kita kenal ialah pantun. Pantun mempunyai 4 baris dalam setiap bait dan terdiri daripada 8 hingga 12 suku kata setiap baris. Dua baris pertama pantun adalah sampiran, sementara dua baris selebihnya adalah isi. Pantun mempunyai sajak yang khas, iaitu abab. Berdasarkan bentuknya, pantun terbahagi kepada sajak, sajak talibun, dan sajak petir. Contoh sajak cepat adalah berikut.
Pergi membeli-belah ke pasar Wijahan
Jangan lupa untuk membeli kedondong masam
Sentiasa menjaga kebersihan persekitaran
Untuk menjalani kehidupan yang sihat dan damai
Gurindam
Jenis terakhir adalah gurindam. Gurindam hanya terdiri daripada dua baris dalam satu stanza dan setiap susunan terdiri daripada 8 hingga 12 suku kata. Kandungan gurindam umumnya mengandungi nilai-nilai pendidikan, mengajar petua hidup, dan agama. Berikut adalah beberapa contoh gurindam.
(1) Sesiapa yang mahu bertanya
Oleh itu, tanyakan kepada pakar
(2) Hidup akan huru-hara
Sekiranya anda tidak mempunyai panduan sains
